NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
حَدَّثَنَا
الْحَسَنُ
بْنُ عَلِيٍّ
حَدَّثَنَا
إِبْرَاهِيمُ
بْنُ
حَمْزَةَ
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الْمَلِكِ
بْنُ
عَيَّاشٍ
السَّمَعِيُّ
الْأَنْصَارِيُّ
عَنْ
دَلْهَمِ
بْنِ
الْأَسْوَدِ
بْنِ عَبْدِ
اللَّهِ بْنِ
حَاجِبِ بْنِ
عَامِرِ بْنِ
الْمُنْتَفِقِ
الْعُقَيْلِيِّ
عَنْ أَبِيهِ
عَنْ عَمِّهِ
لَقِيطِ بْنِ
عَامِرٍ
قَالَ دَلْهَمٌ
وَحَدَّثَنِيهِ
أَيْضًا
الْأَسْوَدُ
بْنُ عَبْدِ
اللَّهِ عَنْ
عَاصِمِ بْنِ لَقِيطٍ
أَنَّ لَقِيطَ
بْنَ عَامِرٍ
خَرَجَ
وَافِدًا إِلَى
النَّبِيِّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
قَالَ
لَقِيطٌ
فَقَدِمْنَا
عَلَى رَسُولِ
اللَّهِ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
فَذَكَرَ
حَدِيثًا
فِيهِ فَقَالَ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
لَعَمْرُ إِلَهِكَ
Âsim b. Lakît'den
rivayet edildiğine göre, Lakît b. Âmir bir hey'etle Rasûlullah (s.a.v.)'e
gelmişti.Lakît şöyle dedi:
Rasûlullah (s.a.v.)'in
yanına vardık... Lakît; içerisinde Rasûlullah (s.a.v.);
"İlâhının Ömrüne
(bekasına) yemin ederim ki..." buyurdu (sözleri de bulunan) bir hadis
söyledi.
İzah:
Hadiste geçen ve
"...ömrü" diye terceme ettiğmiz "amr" kelimesi "ömür,
hayat" manalarınadır. Allah (c.c)'a izafeten söylendiğinde, "Allah'ın
bekası, devamı" manaları anlaşılır.
Gerçi haberin ifadesine
göre Hz.Nebi (s.a.v.); "Allah'ın bekası" değil de "İlâhının
bekası" demiştir. Fakat bu da "Allah'ın bekası" anlamınadır.
Çünkü muhatabı müslümandı ve müslümanın ilâhı Allah'tır.
Ebu'l-Kasım ez-Zeccâc,
bu terkibi açıklarken; "Amr, hayat demektir. Le amrillahi diyen kişi;
sanki, Allah'ın bekasına yemin ederim... demiştir" demektedir.
Bu tür sözlerin yemin
sayılıp sayılmayacağı konusunda İslâm âlimlerinden iki önemli görüş
nakledilir:
1- Mâlikîve Hanefîlere
göre; bu sözlerle yemin tahakkuk eder. Çünkü Allah'ın bekası onun zatî
sıfatlarındandır. İmam Mâlik: "Bu şekilde yemin eden beni şaşırtmaz. İshak
b. Râhûyeh'in Musannef'inde Abdurrahman b.Ebî Bekre'den rivayet ettiğine göre,
Osman b. Ebi'l-Âs'ın yemini; ömrüme yemin olsun ki şeklinde idi."
demiştir.
Hanefi fıkıh
kitaplarından Bedâî'de de şöyle denilir: "Allah'ın bekasına (ömrüne) yemin
ederim ki şöyle yapmayacağım, diyen kişinin sözü yemindir. Çünkü bu, Allah'ın
bekasına yemin etmektir. Bu da ancak onun sıfatında kullanılır. Ayrıca bu
sözle yemin etmek yaygındır. Allah (c.c): "Senin ömrüne yemin ederim ki
onlar sarhoşluklarında bocalıyorlar." buyurur.[Hicr 72] Tarafe de, bir
şiirinde: "ömrüne yemin ederim ki, ölüm kimsede hata etmedi..."
demektedir."
2- Şafiî ve îshak b.
Râhûyeh'e göre; bu sözle ancak niyet edilirse yemin sayılır. Ahmed b.
Hanbei'den her iki görüş de nakledilmiştir. Ancak Şâfiîlerin görüşüne benzeyeni
daha tercih edilenidir.
Bu görüşün sahipleri;
yukarıda zikredilen âyetin mevzubahis sözlerle yeminin tahakkukuna delil
olamayacağını, çünkü Allah (c.c)'ın her sözle yemin edebileceğini söylerler.
Yaratıklar ise öyle değildir. Çünkü Allah'tan başkasına yemin edilmeyeceği
sabittir, derler.
Bilindiği gibi, yemin
için kullanılan harfler üçtür. Bunlar; "Bâ, tâ, vav" harfleridir.
Üzerinde durduğumuz sözde, bu harflerden birinin değil de "lâm"
harfinin oluşu da Şâfiîlerin